logo1

P r o p h e t i e s   O n   L i n e   

logo2

The largest library about Nostradamus for free !

logo3

 
 
 

Crinitus | Thritemius | F.Rabelais | J.C.Scaliger | Savonarola | 1831 Bricon | R.Roussat

 

 

Crinitus

 

Egli nacque dunque a Firenze il 9 gennaio 1475, ed ebbe una vita assai breve. Morì infatti nel 1507 all'età di trentadue anni, forse per consunzione.
Dedicatosi agli studi classici molto per tempo, fu alla scuola di Paolo Sassi da Ronciglione fino al 1491, e poi venne affidato all'insegnamento di Ugolino Verino.
Straordinaria fu la precocità di lui, che si rivelò subito con un grande amore delle lettere, con un intenso desiderio di rendersi conto di tutti i problemi. La Biblioteca Laurenziana conserva ancora un codice contenente le Epistole di Sidonio Apollinare, che porta in margine glosse e annotazioni in latino fatte dal Crinito nel 1489 ; già all'età di 14 anni egli attendeva allo studio delle lingue classiche, ed era in grado di glossare con una certa competenza un simile autore. Infatti, proprio in quegli anni, il Crinito frequentava le lezioni di retorica all'Università fiorentina, ove dalla viva voce del Poliziano, poteva approfondirsi nello studio delle opere antiche.
Per tutte queste ragioni, già a quell'età, o poco più avanti, l'umanista si era guadagnato la stima e l'attenzione di uomini celebri. Nei convegni della Biblioteca di S. Marco frequentati dal Salviati, dal Barbieri, dal Laurenziano, dall'Ambrogini, e non di rado anche dal Savonarola, un giorno si era accesa un'interessante disputa su una questione religiosa. Il Savonarola e il Laurenziano dissentivano dall'opinione di Pico della Mirandola, finché quest'ultimo, dopo lunghe controbattute, arrivò candidamente a confessare che questioni così importanti e difficili si adattavano anche al Crinito, che, sebbene giovinetto, era già versatissimo e competente in ogni disciplina.
Prima dei venti anni la sua fama doveva essere ampiamente diffusa: senza chiedere troppo all'interpretazione delle fonti si può con legittimo giudizio affermare che il suo nome era già noto al Magnifico Lorenzo. Gli storiografi parlano infatti di un ingresso ufficiale del Crinito nel palazzo di via Larga, quando il giovane umanista, l' 'adulescentulus ', come l'aveva chiamato Pico della Mirandola durante la discussione in S. Marco, vi fu accompagnato e presentato al mecenate di tutti gli studiosi. Fu la via al successo, alla notorietà, e noi crediamo che quivi, nella cerchia sempre più vasta di poeti e eruditi, questo discepolo dell'Ambrogini ricevesse favori e larghi consensi. Più volte nelle sue opere il Crinito ricorda le intere giornate trascorse alla corte di Lorenzo; e in queste righe c'è un orgoglio mal dissimulato, si sente che la sua personalità si è già imposta all'attenzione dei più diffidenti a concedere stima al primo venuto.
A ogni modo, per quanto sia certo che il Crinito frequentasse con onore le dotte riunioni che si tenevano nella casa del Magnifico, è da escludere che egli diventasse il precettore dei figli di lui alla morte del Poliziano, secondo le affermazioni del Negri. Come Lorenzo avrebbe potuto chiamare il Crinito a sostituire il Poliziano dopo il suo decesso, se era già lui stesso, Lorenzo, passato di vita? Infatti fu l'Ambrogini — come si sa — che morì dopo il Magnifico nel 1494, mentre quest'ultimo era già deceduto nel 1492. Interessante rilievo, che fa comprendere quanti errori possono nascere per l'ignoranza o la dimenticanza di una data.
Ma il Crinito, anche senza questo, era ormai entrato nella vita letteraria con buoni frutti: aveva ormai già cominciato a partecipare, con quell'entusiasmo che è proprio dei giovani, alle manifestazioni più cospicue della vita culturale della città, e anche ai più gravi e severi consessi, ove discutere, proporre cose nuove, confutare e avversare idee di uomini celebri era per lo meno un titolo di fiducia benevola riservato a pochi, quasi un diritto acquisito d'essere considerato qualcuno nell'infinito numero dei mediocri e dei timidi.
E un giovane, lanciato a quei tempi in un turbinare di dottrine nuove che fermentavano al lievito della Rinascita, o naufragava ai primi tentativi e si mostrava impari al compito, o superando la prova si imponeva con una personalità ricca di promesse e originale nell'individualismo invadente. Essere ligio a una scuola e a un metodo, ma liberarsene poi per l'affermazione istintiva e decisa di un indirizzo proprio, era generalmente il processo autocritico che subiva ogni letterato di quel secolo.
Più che in altri periodi della nostra civiltà, è perciò troppo necessario rendersi conto di ogni singolo rappresentante del '400. A un osservatore oculato e penetrante non sfuggiranno, anche nei minori, certe innovazioni appena formulate, certi giudizi reazionari a idee invalse e tradizionali accennati con riserve o abbozzati in modo rudimentale ed incerto, ma gettati comunque nel fecondo terreno della critica come un seme che produrrà poi i suoi frutti.
In questo senso, fu anche il Crinito uno dei tanti e modesti artefici del rinnovamento, cui egli concorse con paziente lavoro e amorevole fiducia.

Si è detto nella parte iniziale di questa introduzione che la struttura stessa del De honesta disciplina ci rivela il modo come il trattato venne via via composto, in quanto i vari capitoli mostrano chiaramente di essere stati formati con il materiale delle ricerche che l'umanista avrebbe condotto per preparare le sue lezioni accademi-che, come era normale in casi simili di cui non mancano gli esempi.
A questo proposito bisognerà aggiungere qualche osservazione per precisare la verità storica dei fatti. In realtà, se i soliti biografi affermano senz'altro che il Crinito successe al Poliziano nella cattedra di eloquenza a Firenze, come per il suo insegnamento in casa dei Medici, anche per questo particolare di grande importanza mancano documenti sicuri di attendibilità.
A parte il fatto che lo Studio fiorentino era stato trasportato a Pisa molto tempo prima della morte di Lorenzo, cioè nel 1473, e che soltanto dopo la calata di Carlo VIII per la ribellione di questa città fu trasferito per qualche anno a Prato; le dichiarazioni degli storiografi parrebbero anche in questo caso campate in aria, perché dalle fonti non risulta che il Crinito insegnasse né a Pisa né a Prato in questo periodo. A ogni modo, tali elementi non escludono una forma diversa di quest'attività del nostro umanista, perché egli potrebbe benissimo avere istituito una cattedra a Firenze in un convento, in una sacrestia, anche in casa propria: il concetto di studio, di università, in questo secolo è molto vago — com'è risaputo — ed estensibile ad ogni tipo di insegnamento, anche privato.
Ci sono infatti alcune dichiarazioni del Crinito a questo proposito, da cui si arguisce che egli possa aver fatto scuola a questo modo. Furono da lui poste in una serie di manoscritti miscellanei del Poliziano, conservati nella Biblioteca di Monaco, e sono di questo tenore:
« Excripsi ego Petrus Crinitus... quo tempore de professione publi-cae lectionis cogitare coepi. 1494 ».
« ...Ego Petrus Crinitus, 5 Nov. 1500, quo tempore in aède S. Spiritus Ciceronem "De oratore" repetebam... ».
« ...Ego P. Crinitus, Florentiae, Augusto 1498, quo tempore Plau-tinas fabulas... privatim profitebar... ».
Come si vede, è chiaro che il Crinito faceva lezioni in pubblico e in privato, ed è particolarmente interessante l'espressione « repetebam in aede S. Spiritus » perché prova che il Crinito insegnava nel Convento agostiniano ove si tenevano delle ' repetitiones ', ossia delle lezioni supplementari nelle quali i professori esponevano di nuovo le lezioni che avevano fatto all'Università. Altrettanto la frase ' de professione publicae lectionis cogitare coepi ' spiega che il Crinito teneva sicuramente dei corsi nel pubblico studio, perché tutti i letterati dell'epoca usano questa espressione quando vogliono alludere alla loro attività cattedratica.
Chiarito questo importante lato della vita del nostro umanista, se noi siamo autorizzati a credere il De honesta disciplina come il diretto resultato del suo insegnamento universitario, non possiamo inferire altrettanto che il Crinito succedesse direttamente al Poli-ziano nella cattedra di eloquenza, perché ci manca ogni testimonianza storica al riguardo.
Più sicure sono invece altre prove della partecipazione del Crinito alla vita culturale della città.
Infatti, oltre che membro delle riunioni che si tenevano in S. Marco nella famosa Biblioteca — chiamata spesso dall'umanista col nome di ' Achademia ' forse per un senso di venerazione per gli illustri personaggi che la frequentavano — il letterato fiorentino fece parte anche dell'Accademia Platonica, e delle riunioni che si tenevano a Fiesole nella villa di Cosimo, posta vicino al Cenobio di S. Girolamo, ove convenivano il Pico, il Calcondila, il Magnifico, Matteo Bossio, Pietro Martelli e altri insigni personaggi dell'epoca.
In questo vivaio di erudiziene e di cultura il Crinito trascorse così la prima parte della sua breve vita, finché Firenze non perse, nel volgere di pochi anni, tre fra i più grandi fautori del suo risveglio letterario e filosofico. Egli si unì sinceramente al dolore che accomunava gli studiosi e il popolo in un eguale rimpianto, e commemorò la morte di Pico della Mirandola e del Magnifico in alcuni carmi, ove con una nota di profonda tristezza mostra la sincerità dell'affetto che lo legava ai due grandi umanisti.

Nel 1494 morì il Poliziano, e la fine di quell'uomo illustre che gli era stato veramente maestro lo accorò in un modo anche più grave. Egli volle allora immortalarne con un ricordo vivo e perenne la memoria, e alacremente si adoprò a rimettere insieme con amorosa cura le opere di lui, che uscirono per la prima volta nella loro integrità impresse da Aldo Manuzio.
Ma egli non fece solo questo come segno di devozione e di affetto verso il grande scomparso. Più tardi, siccome alcune tra le opere del Poliziano erano divenute oggetto del plagio più indegno da parte di uomini senza scrupoli, il Crinito ne difese con nobili e ardenti polemiche la paternità, e al Sarti, che gli chiedeva gli argomenti della seconda Centuria delle Miscellanee polizianesche, rispondeva elencandone ad uno ad uno i passi più importanti, che egli stesso aveva sentito dalla viva voce del suo maestro.
Pubblicò poi i titoli di questa seconda Centuria, e ne fece una sommaria relazione in una pagina molto importante e del massimo interesse per gli studi polizianeschi, sebbene sia stata quasi dimenticata fino ai nostri tempi.
Morto il Poliziano e cacciati i Medici da Firenze, dopo il decesso del Magnifico, cominciò per l'umanista una vita randagia.
Ardente patriota e innamorato della sua Firenze, egli piange lacrime amare per la calata di Carlo VIII a cui rivolge liriche piene di sdegno, mentre esalta il senno politico di Lorenzo che aveva saputo conservare libere e forti l'Italia, e sopratutto Firenze. Il Magnifico appare così, in un suo carme, nella luce calma e radiosa di quella forza e di quel prestigio che si imposero a principi e a re:


« Hic solus patriam consilio gravi
Undantem variis fluctibus extulit:
Nil diram veritus (discite posteri)
Regum saevitiem et dolos ».


Triste e crudele era il confronto di quegli anni dolorosi in cui l'inettitudine di Piero de' Medici aveva permesso ai Francesi, tanto inetti quanto superbi, di rovesciarsi sull'Italia, mentre la discordia tra i capi aveva favorito quell'oltraggio alla patria e all'adorata Firenze:


« Vides nefandis ut trahantur odiis
Plerique Thuscorum duces. ...
Sed intérim Carolus ad urbis moenia
Cum copiis victor agitur».


Animato da questo fervente amor di patria, il Crinito esalta Francesco Gonzaga, che aveva combattuto con onore contro i Galli, finché, quando tutto è perduto e la grande figura di Lorenzo è passata per sempre alla storia lasciando Firenze agli inetti e agli ingrati, il Crinito deplora le gravi condizioni dell'Italia invasa dallo straniero, e prorompe in accenti d'ira contro l'oppressore perché per opera sua le lettere e le arti erano decadute, e ogni attività culturale, troncata nella sua efficienza, aveva ceduto il posto a dure lotte politiche e partigiane, ove gli spiriti più eletti consumavano il meglio delle loro energie.
Fuggito da Firenze, dove si era legato in cordiale amicizia sopratutto col Marullo, ma anche con Bartolomeo Scala per la difesa che quest'ultimo aveva fatto della città, il Crinito fu ospitato presso diverse corti. Fu a Bologna, a Padova, a Ferrara, e quivi lasciò parecchi suoi carmi latini inediti.

A Napoli fu certamente in relazione col Pontano tra il 1495 e il 1496, e con Bernardo Carafa, a cui dedicò anche il De honesta disciplina e alcune delle sue migliori poesie. A Roma frequentò Tommaso Fosco e Manilio Rallo, i quali insieme a Pomponio Leto fecero parte di quello speciale rinnovamento degli studi giuridici che precorse l'importante indirizzo detto della ' iurisprudentia culta ', A Venezia conobbe e stimò Ermolao Barbaro e Bartolomeo Sodini,33 e forse in quegli anni ritornò per breve tempo in Firenze, perché sappiamo che prese parte alle adunanze di eruditi e poeti tenute negli Orti Oricellari.
In un suo carme latino egli esalta la bellezza di quei boschi e di quei giardini, ove conobbe anche il fondatore di quei ritrovi, Bernardo Rucellai, insieme al Canacci, al Corsi, e a molti altri famosi letterati dell'epoca.
Fra i quali il Crinito ricorda ancora il Mainardi, Annio di Viterbo, Stefano Negri, il famoso astronomo Giano Teolofo, e Benedetto Filologo.
Dopo aver vagato qua e là per l'Italia il Crinito ritornò definitivamente a Firenze, e qui, colto da una grave malattia, morì nell'età di 32 anni il 5 Luglio 1507.

 

DE HONESTA DISCIPLINA

NOSTRADAMUS

 

 

LIBER SEPTIMUS, CAPUT IV.


Qui de ingenio daemonum scripserint, ac de Gnosticis et Euchaetis, quibusque sacris daemonem se concipere putarent, digna memoria observatio.


 

Inter philosophos veteres qui et ingenio clari et doctrina praestiterunt, maxime quidem Academici numerantur. Hi autem de geniis multa ac daemonibus scribentes diligenter observarunt, quo habitu sint, quaque potestate polleant. Nam habere illos vires maximas et in quaque re mira quaedam efficere pro comperto affirmant, quod et Christiani philosophi pari consensu asserunt, ut Psellus, Origenes, Adamantius et Augustinus, in eo praesertim libro quem de potestate daemonum composuit. Sed quo pacto, quibusque sacris Euchaetae et Gnostici daemonem se olim concipere dicerent, dignum profecto memoria est, cum inter alia quoque portenta ac prodigia magicae vanitatis id ipsum merito referri possit. Nam divinationis genus quae necromantia dicitur, in hunc modum fieri solitum ab ipsis quidem Gnosticis invenio, qui alio verbo εύχαϊται vocantur. Decimo calendas apriles, quo die Jesus Christus a Judaeo populo cruci affixus est, convenire hi solent cum puellis sibi notis qui gnostici dicuntur. Tum, peractis quibusdam sacris atque luminibus extinctis, simul coitum ineunt vel cum sorore vel cum filia, nec ullam prorsus rationem habent affinitatis.
Dein autem nono mense in eundem locum redeunt puellasque advocant, et natos infantes ab illis accipiunt, eorumque corpus circumcidunt. Tum effluente undique cruore phialas implent, et puerorum simul corpora cremantes cineremque accipientes cruori commiscent, atque eo condimento epulas et pocula clam ubicumque incedant, condiunt. Tum his quidem sacris et alimentis divinos quasi ' characteres' in illis imprimi atque infundi existimant, ac ipsa etiam daemonia liberius concipi et felicius retineri. Sed iidem praeterea dogma proprium ab insano quodam, ut inquit Psellus, acceperunt, quorum opinio sit, ut unus omnino pater credatur cui filios duos ascribunt, antiquiorem primum, alterum vero iuniorem. Principia autem tria. Nam patri supercaelestia tantum, iuniori autem filio caelestia, seniori subcaelestia gubernari referunt; quod ipsum dogma nihil fere, ut inquit Psellus, a poeticis fabulis anilibusque ineptiis abhorret. Quae res non ab Augustino ac Eusebio tantum ridetur, sed a caeteris quoque sacris auctoribus, qui pro veritate ipsa et religione, summis quidem laboribus atque diligentia excubantes, evigilarunt.

 

C1, Q42
« Le dix Kalendes d'Apvril »
Voici le quatrain C I, 42, tel qu'il figure dans les éditions :
Le dix Kalendes d'Apvril de faict Gotique
Resuscité encor par gens malins :
Le feu estainct, assemblée diabolique
Cherchant les or du d'Amant & Pselyn.
Et voici comment nous allons proposer de le reconstituer :
Le dix Kalendes d'Apvril le faict Gnostique
Resuscité encor par gens malins :
Le feu estainct, assemblée diabolique
Cherchant les ords Adamant & Psellyn.



Ce quatrain, qui décrit une scène de nécromancie, est redevable au chapitre IV du De honesta disciplina du Florentin Petrus Crinitus; voici le début du chapitre en question Les; membres de phrase retenus par Nostradamus ont été mis en gras :

Observation digne de mémoire, à savoir quels (auteurs) ont écrit sur le tempérament des démons, ainsi que sur les Gnostiques et les Euchètes, et par quelles cérémonies sacrées (ceux-ci) croyaient qu'un démon s'attrapait.


Chapitre IIII.
Parmi les anciens philosophes qui s'illustrèrent par leur génie et l'emportèrent par leur savoir, on compte en particulier les tenants de l'Académie. Ces gens, consacrant beaucoup d'attention à la question des génies et des démons, observèrent avec soin le comportement et la puissance de ceux-ci : ils tiennent pour assuré que ces derniers possèdent de très grands pouvoirs et opèrent des prodiges en toute chose. Ce à quoi concourent aussi les philosophes chrétiens, en parfaite conformité de sentiment, comme Psellus, Origène Adamantius et Augustin dans ce livre surtout qu'il composa sur la puissance des démons. Mais de quelle façon et par quelles cérémonies sacrées les Euchètes et les Gnostiques prétendaient que s'attrapait autrefois un démon, cela est certes digne de mémoire : comme le fait lui-même mérite de pouvoir être cité parmi les autres curiosités et les prodiges de la vanité de la magie. Car je lis que ce type de divination qu'on appelle nécro­mancie avait coutume d'être pratiqué de la façon suivante, par ces mêmes Gnostiques qu'on appelle autrement les Euchètes. Le dix des Calendes d'avril, jour où Jésus Christ fut mis en croix par le peuple juif, ces gens qu'on appelle les Gnostiques ont coutume de se rassembler avec des jeunes filles connues d'eux : alors, après avoir fait certains sacrifices et toutes lumières éteintes, ils s'accouplent ensemble, soit avec leur sœur, soit avec leur fille, et ne tiennent absolument aucun compte des liens de parenté. Puis ils reviennent au même endroit neuf mois plus tard et y convoquent les jeunes filles, et ils reçoivent d'elles les enfants nés (de cette union) et leur taillent les membres : alors ils emplissent des fioles du sang qui coule de partout, et brûlant en même temps les corps des enfants et recueillant leurs cendres, ils mélangent (celles-ci) au sang et c'est avec ce condiment qu'ils assaisonnent aliments et breuvages, où qu'ils se trouvent, en cachette : ils croient que par ces sacrifices et ces aliments, des caractères quasi divins se gravent et se coulent en eux : et qu'ainsi ces mêmes (puissances) démoniaques peuvent être plus aisément attrapées et plus heureuse­ment retenues (à leur service).
Le rapport du quatrain avec ce passage est si étroit qu'il autorise la correc­tion de « de faict Gotique » au premier vers en « de faict Gnostique »; « d'Amant » paraît le vestige d'« Adamant » : Origène était surnommé l'homme d'acier; « Pselyn » est mis pour « Psellus »; les deux « d » des diverses lectures, à la suite de « les or » ou « les os », suggèrent la correction « les ords », c'est-à-dire « les immondes ». Paraphrase : le dix des calendes d'avril (le 23 mars), anniversaire de la mort du Christ, de mauvaises gens res­susciteront une vieille pratique gnostique : toutes lumières éteintes se tiendra une assemblée diabolique, cherchant les saletés décrites par Adamantius et Psellus.
Cela dit, le quatrain est une allusion à la religion réformée. Régnier, sieur de La Planche, brosse ce sombre tableau de la persécution des calvinistes à Paris à la fin de 1559 :
Les rues aussi estoyent si pleines de charettes chargées de meubles qu'on ne pouvoit passer, les maisons estant abandonnées comme au pillage et sacca-gement, en sorte qu'on eust pensé estre en une ville prise par droit de guerre, si que les pauvres devenoyent riches, et les riches pauvres. Car avec les sergens altérez se mesloyent un tas de garnemens qui ravageoyent le reste des sergens, comme glaneurs. Mais ce qui estoit le plus à déplorer, c'estoit de voir les pauvres petits enfans qui demeuroyent sur le carreau, crians à la faim avec gémissemens incroyables, et alloyent par les rues mendians, sans qu'aucun osast les retirer, si non qu'il voulust tomber au mesme danger : aussi en faisoit-on moins de compte que de chiens, tant ceste doctrine estoit odieuse aux Parisiens : pour les­quels davantage aigrir et acharner, il y avoit gens par tous les coins de rues (je ne say de qui envoyez) et ressemblans à pauvres prestres ou moynes crottez, qui disoyent à ce pauvre peuple crédule, que ces hérétiques s'assembloyent pour manger les petits enfans, et pour paillarder de nuict à chandelles esteintes, après avoir mangé le cochon au lieu d'un agneau paschal, et commis ensemble une infinité d'incestes et ordures infâmes : ce qui estoit receu comme oracle. Bref, ce spectacle dura long-temps, en sorte que ces manières de gens avoyent fait comme habitude ordinaire d'aller de jour et de nuict saccager maisons, au sceu du parlement, lequel cependant fermoit les yeux.
La clameur de ces affligez parvenue à la cour, la royne mère envoya savoir que c'estoit, à laquelle on renvoya certains escrits en rime françoise, trouvez chez le Visconte, faisant mention de la mort advenue au roy Henry par le juste juge­ment de Dieu, esquels aussi ladite dame estoit taxée de trop déférer au cardinal. Et afin que tout le corps de ceux de la religion fust trouvé coulpable et non quelque particulier, et qu'on rendist leur doctrine tant plus odieuse envers icelle dame, on adjousta d'abondant certaines informations faites et dressées par l'in­dustrie du président Sainct-André et Démocharès, sous la déposition de ces deux jeunes enfans, dont il a esté cy-dessus fait mention, qu'ils tenoyent sous leurs aisles : contenant entre autres choses, qu'en la place Maubert, en la maison d'un advocat nommé Trouillas, s'estoyent faites plusieurs assembles de luthériens : entre lesquelles, le jeudi devant Pasques, (qu'on appelle absolut) y en avoit esté faite une de grand nombre d'hommes, femmes et filles, environ la minuict, là où après avoir presché, fait leur sabath, mangé un cochon au lieu de l'agneau paschal, et la lampe qui leur esclairoit esteinte, chascun s'accoupla avec sa cha­cune... (On soupçonna Trouillas d'avoir couché avec ses filles.)
Le cardinal (Charles de Lorraine), de sa part, ne laissa dormir ses infor­mations. Car ayant au poing le sac où elles estoyent, et à sa queue les deux enfans, il alla trouver la royne mère, et avec exclamations incroyables, luy des­chiffre de point en point le contenu d'icelles, n'oubliant rien pour rendre ceux de la religion les plus maudites et abominables créatures, qui eussent esté dès la création du monde. Mesme, afin de ne rien laisser en arrière, elles furent par luy enrichies de toutes les pollutions desquelles se souillèrent jadis les anciens hérétiques Psalliens, Gnostiques, Euchytes, Messaliens, Borborites, Origénistes et autres que Satan a autrefois suscitez pour obscurcir la lumière de l'Evangile...
Brantôme rapporte l'histoire sans trop y ajouter foi
J'ay ouy conter (je ne sçay s'il est vray, aussi ne le veux-je affirmer) qu'au commencement que les huguenots plantèrent leur religion, faisoyent leurs pres-ches la nuict et en cachettes, de peur d'estre surpris, recherchez et mis en peine, ainsi qu'ils furent un jour en la rue de Sainct-Jacques à Paris, du temps du roy Henry deuxiesme, où des grandes dames que je sçay, y allans pour recevoir cette charité, y cuiderent estre surprises. Après que le ministre avoit fait son presché, sur la fin leur recommandoit la charité; et incontinent après on tuoit leurs chan­delles, et là un chacun et chacune l'exerçoit envers son frère et sa sœur chrestien, se la départans l'un à l'autre selon leur volonté et pouvoir : ce que je n'oserois bonnement assurer, encor qu'on m'asseurast qu'il estoit vray; mais possible que cela est pur mensonge et imposture.
Le quatrain de Nostradamus fut écrit quatre ou cinq ans avant 1559; il n'en exprime ou n'en exploite pas moins les mêmes préjugés catholiques sur le compte des prêches calvinistes en France.

LIBER VICESIMUS, CAPUT I.


De sibyllarum divinatione quae in Branchis ac Delphis vaticinia redderent, ac ibidem nonnihil de prophetis relatum ex doctrina Platonicorum.


 

Caelius Firmianus, Hieronymus et alii veteres permulta de sibyllis earumque divinatione scripserunt. Quod etsi alias diligenter observavi, libitum tamen est ea hoc loco repetere quae in Academicorum commentariis legimus, quo pacto quibusque rationibus et in Delphis atque in Branchis eiusmodi vates deum se concipere crederent. Nam prophetae ipsi et vates, ut erudite a Platone et Iamblico scribitur, per deos quidem aut daemones vaticinandi spiritum capiunt; quo rerum causas cernunt et futura etiam praevident. Nihil enim sine diis perficitur, quorum tanta est potestas et bonitas in subiecta, ut dum in seipsis permanent, ad alia tamen subdita pro rerum genio et similitudine calor ille et potestas accedit, velut et solis radiis accidit, sicubi in alia corpora atque elementa influunt.
Neque autem possunt homines suopte ingenio quiequam de diis cognosse, nisi vis quaedam ab illis et quasi ignis incidat, quo inspirante humana simul et divina censeantur. Quod a Porphyrio et universa Academia copiose asseritur. Opera enim divina, quae penitus absoluta sunt, dii quidem perficiunt, media angeli, tertia daemones. Verum sic de fatidicis chalcidensis Iamblichus ad Porphyrium: «Sibylla — inquit — in Delphis duplici ratione suscipere solita est, aut enim per tenuem spiritum et ignem, qui alicubi ex ore quodam antri prorumpebat, aut ipsa etiam in adyto sedens super aeneam sellam, quae tripes vel quadrupes foret numinique dicata, et utrobique divino illo spiritu acta vaticinia fundebat.
Itaque tum plurimus ignis ex antro evolans vati undique circumfunditur, eamque suo numine repletam agitat, aut item sacratae sedi adhaeret, per quam deo afflata, protinus ad vaticinia erumpit. Sed et vates fatidica in Branchis quae in axe considit, aut virgam manu gestat a numine aliquo sibi concessam, aut pedes interdum limbumque undis proluit, vel ignis vaporem ex undis haurit, simulque his rationibus divino splendore completur, deoque plena, ut dicunt, rerum pandit oracula ». Quin et prophetae ipsi ac caeteri vates, ut inquit Iamblichus, cum dei numine afflantur, nihil timent, nihil verentur.
Nam et per invia incedunt, perque ignem intacti feruntur et flumina transeunt. Quod etiam fieri scribit a sacerdotibus in Cathaballis. Quibus manifesto apparet, vates ipsos omnem prorsus humanitatem exuere, cum divinum ignem et spiritum hauriunt, quo agitati magis extimulantur, ut a poeta Vergilio prudenter traditum est de Cumana Deiphobe. Scripsimus alias de sibyllarum numero et aetate ex Varrone, Augustino, Firmiano, Capella et aliis, cum Varro Terentius a quibusdam temere in hoc accusetur.

 

C1, Q1

Seated, he studies secretly at night
On tripod bronze, the quiet eremite:
A tiny flame amidst the lonely night
Bids fair to bring what none should doubt to light.
 

Original in French

ESTANT assis de nuit secret estude,
Seul repousé sus la selle d'aerain,
Flambe exigue sortant de solitude,
Fait prosperer qui n'est à croire vain.

C1, Q2

With rod in hand set in the midst of Branchus,
with the water he wets both limb and foot:
Fearful, voice trembling through his sleeves:
Divine splendor. The divine seats himself near by.

Original in French

La verge en main mise au milieu de BRANCHES
De l'onde il moulle & le limbe & le pied.
Un peur & voix fremissent par les manches,
Splendeur divine. Le divin près s'assied.

 

LIBER VICESIMUS QUINTUS, ADMONITIO OPERIS AD LEGENTES.


 

Absoluta sunt ad hunc diem volumina XXV de Honesta Disciplina, in quibus plurimum diligentiae ac laboris posui, quo magis prodessem ceteris et meo nomini consulerem in tanta studiorum varietate. Et erunt haec velut subsidia quaedam, quibus memoria reddi instructior possit atque locupletior in his omnibus, quae ad usum vivendi eruditionemque antiquitatis pertinere videantur. Neque posthac defuturi sumus incepto operi iuvandi bonorum ingenia, quoniam semel huic militiae nomen dedimus, nec e licet a signis decedere aut aciem refugere. Edentur  paulo mox libri complures, quos inscripsimus Epistolicarum responsionum. Nam docendo, vigilando et scribendo magis cupio fatigari, quam malo otio atque voluptatibus — ut plerique faciunt — animum depravare; in ea praesertim civitate, in qua ambitio pro virtute, pro modestia improbitas, eruditio pro desidia habetur. Satis aurem mihi futurum est, si consenescere in hoc nostro otio licuerit, atque vitae reliquum disponere, ut omnes facile intelligant nullo modo me defuisse praeclaro instituto bonarum disciplinarum, quod ab ineunte aetate suscepi. Et quoniam decet agentem negotium posteritatis potius bonis advigilare, quam multis; ea potissimum ratio me monuit, ut me ipsum probarem liberalibus studiis, quam ut infami ambitu, pravisque artibus laudem nominis atque gloriam quaererem. In his vero commentariis legem hanc volumus esse adscriptam e sacris eleusinis, quae plebis inertiam profanumque vulgus longe arceat, quoniam paulo ante experti sumus, nihil magis obesse probis ingeniis atque optimis institutis quam rudem imperitorum audaciam, quae nullo quidem iudicio aut ratione, sed inscitia atque libidine, omnia expendit. Quod sicubi de veterum diis ac religione, ut fit, disserui, hoc ipsum propterea factum a nobis, ut litteris humanioribus consuleremus. Neque renovare quicquam volumus, aut eam superstitionem probare, ut quidam temere obloquuntur, quam non modo reieci ut vanam et improbam, sed ut nefariam flagitiosamque locis multis coargui.

 


Legis cautio contra ineptos criticos:
Quoi legent hosce libros mature censunto,
Profanum volgus et inscium ne attrectato;
Omneisque legulei, blenni, barbari procul sunto.
Qui aliter faxit, is rite sacer esto.


Illud in calce operis addimus, Petrum Crinitum in his commentariis nihil omnino approbare, nisi quod a Romana tantum ecclesia decretum atque assertum fuerit; ne quis maiore audacia quam iudicio ad maledicendum atque obtrectandum rapiatur.

 

C6,Q100

INCANTATION OF THE LAW AGAINST INEPT CRITICS
Let those who read this verse consider it profoundly,
Let the profane and the ignorant herd keep away:
And far away all Astrologers, Idiots and Barbarians,
May he who does otherwise be subject to the sacred rite.

Original in Latin

LEGIS CANTIO CONTRA INEPTOS CRITICOS
Quos legent hosce versus maturè censunto,
Profanum vulgus, & inscium ne attrestato.
Omnesque Astrologi Blenni, Barbari procul sunto,
Qui aliter facit, is rite sacer esto.

 

   
Bibliography  
   
TI- Les premières centuries, ou, Propheties : (édition Macé Bonhomme de 1555)
AU- Nostradamus
AU- Brind'Amour, Pierre
SE- Textes littéraires français ; 468
PU- Geneve :  Droz
PY- 1996
PD- lxxii, 595p ; 18cm
DT- Bibliography included
LA- French
IS- 2600001387
NT- Includes bibliographical references and index
KW- Nostradamus, 1503-1566. Prophéties
KW- Prophecies (Occultism)
HL- Edinburgh ; Liverpool ; Manchester ; Oxford ; SAS ; Sheffield ; Trinity College Dublin
 
TI- Nostradamus astrophile : les astres et l'astrologie dans la vie et l'oeuvre de Nostradamus
AU- Brind'Amour, Pierre
PU- [Ottawa] ; Paris :  Presses de l'Universite d'Ottawa : Klincksieck
PY- 1993
PD- 561 p : ill ; 23 cm, Universited'Ottowa
DT- Bibliography included
LA- French
IS- 2760303683; 2252028963 (Klincksieck)
NT- Includes bibliographical references (p. 473-549) and index
KW- Prophecies (Occultism)
KW- Nostradamus, 1503-1566 - Studies
KW- Astrology
KW- 16th century
HL- Cambridge ; Nottingham ; Oxford ; SAS ; Wellcome Library
 
TI- De honesta disciplina
AU- Crinito, Pietro
AU- Angeleri, Carlo
SE- Edizione nazionale dei classici del pensiero italiano. Serie II ; 2
PU- Roma :  Bocca
PY- 1955
PD- xi, 522 p : port, facsim ; 25 cm
LA- Italian; Latin
NT- Includes index
KW- Church discipline
KW- Disciplinary power
HL- Leeds ; Manchester ; Oxford ; SAS
 
TI- Petri Criniti commentarii de honesta disciplina.
AU- Crinitus Petrus
PU- Florentie :  Opera & impensa Philippi de Giunta
PY- 1504
PD- fol.
HL- British Library
 

 

Read my blog below, or check it online at: 

Mario Freedom's Space

 

Note: All reasonable attempts have been made to contact the copyright
holders of any images that are not either the author's own, kindly made available to him or already in the public domain.

We would be grateful if any whom we have been unable to contact would get in touch with us.

 

 

 

Updated Tuesday, 07 April 2015

© All Rights Reserved 2009 - Designed by Mario Gregorio